Ρευματοειδής αρθρίτιδα: ο ρόλος της στη ψυχική υγεία και τις νοητικές λειτουργίες.

 Η ρευματοειδής αρθρίτιδα αποτελεί μία χρόνια, αυτοάνοση, φλεγμονώδη νόσο, που προκαλεί πόνο και φλεγμονή στις αρθρώσεις, η οποία σταδιακά οδηγεί σε καταστροφή και παραμόρφωση τους. Ο παγκόσμιος επιπολασμός της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι περίπου 0,5-1%. Σύμφωνα με στοιχεία της πρώτης πανελλήνιας επιδημιολογικής έρευνας για τις ρευματικές παθήσεις, η συχνότητα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας στην Ελλάδα, ανέρχεται περίπου στο 7% και είναι τρεις φορές πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Αποτελεί το συχνότερο ρευματολογικό νόσημα.

 Τα συνήθη συμπτώματα είναι πόνος και διόγκωση των αρθρώσεων, ευαισθησία στην πίεση των αρθρώσεων και πρωινή δυσκαμψία. Ακόμα, οι αρθρώσεις μπορεί να παραμορφώνονται και να εγκαθίσταται σταδιακά χρόνια αναπηρία. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει κυρίως ηλικίες 35-55 ετών, ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται εσφαλμένα στα κύτταρα του αρθρικού υμένα, προκαλώντας φλεγμονή, η οποία είναι υπεύθυνη για τα συμπτώματα της νόσου.

Παρόλο που οριστική θεραπεία για τη νόσο δεν έχει βρεθεί, υπάρχουν θεραπευτικά σχήματα με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η καθυστέρηση των εξάρσεων.

  Το 40% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα εκδηλώνει διάφορα συμπτώματα, πέραν των σχετιζόμενων με τις αρθρώσεις, τις εξωαρθρικές εκδηλώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν αναιμία, υποδόρια ρευματοειδή οζίδια, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, πνευμονικές διαταραχές, διαταραχές των αγγείων, φλεγμονές των ματιών κτλ. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις αρθρώσεις άνω και κάτω άκρων. Η προσβολή των αρθρώσεων των χεριών καταλήγει συνήθως σε αδυναμία σχηματισμού γροθιάς και απώλεια δύναμης. Η αρθρίτιδα είναι συνήθως πολυαρθρίτιδα, προσβάλλει δηλαδή πολλαπλές αρθρώσεις, και είναι συνήθως ή καταλήγει να είναι συμμετρική, προσβάλλει δηλαδή τις ίδιες αρθρώσεις και στις δύο πλευρές του σώματος.

Ψυχική υγεία και ρευματοειδής αρθρίτιδα

 Όπως συμβαίνει συχνά με τα περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα, οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζουν καταθλιπτική και αγχώδη συμπτωματολογία πιο συχνά από το γενικό πληθυσμό. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό των ασθενών που εμφανίζουν κατάθλιψη είναι μεταξύ 14% με 62%. Αντίστοιχα, το ποσοστό των ασθενών που εμφανίζουν αγχώδεις διαταραχές κυμαίνεται μεταξύ 21% με 70%. Οι αλλαγές στην καθημερινότητα, ο χρόνιος πόνος, η κόπωση, η διαταραχή της λειτουργικότητας, το προσδοκητικό άγχος για πιθανή υποτροπή, αποτελούν στρεσογόνους παράγοντες, επιδεινώνουν σημαντικά την διάθεση των ασθενών, μειώνουν το επίπεδο ποιότητας ζωής και επιβαρύνουν την πρόγνωση και την κλινική εικόνα των ατόμων.

 Η κατάθλιψη έχει μελετηθεί αρκετά ως συννοσηρότητα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη και ρευματοειδή αρθρίτιδα ανταποκρίνονται λιγότερο στη θεραπεία, η ύφεση των συμπτωμάτων καθυστερεί περισσότερο και το επίπεδο των δραστηριοτήτων είναι σημαντικά μειωμένο, σε σχέση με τους ασθενείς που δεν έχουν κατάθλιψη.

 Η εκτίμηση της διάθεσης και του συναισθήματος από ειδικούς ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη και θα πρέπει να αποτελεί εξέταση ρουτίνας στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, καθώς η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να συμβάλει σε καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών και εξασφάλιση ενός πιο ικανοποιητικού επιπέδου ποιότητας ζωής.

Νοητικές λειτουργίες και ρευματοειδής αρθρίτιδα

 Όσον αφορά τις νοητικές λειτουργίες, έχουν παρατηρηθεί ελλείμματα στους τομείς της προσοχής, και συγκεκριμένα στην προσοχή, τις οπτικοχωρικές λειτουργίες, το λόγο και τη μνήμη των πρόσφατων γεγονότων. Οι ασθενείς μπορεί να δυσκολεύονται με την διατήρηση της προσοχής και της συγκέντρωσής τους, την αντίληψη του χώρου, την εύρεση της σωστής λέξης για να εκφράσουν αυτό που θέλουν να πουν και να δυσκολεύονται να συγκρατήσουν καινούργιες πληροφορίες.

  Η ύπαρξη καταθλιπτικής συμπτωματολογίας ή/και αγχώδους διαταραχής, ο χρόνιος πόνος και η κόπωση, δυσχεραίνουν περαιτέρω την νοητική κατάσταση των ασθενών. Για το λόγο αυτό, όπως και με όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα, η παρακολούθηση των ασθενών από ρευματολόγο και ειδικούς ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη, προκειμένου να σχεδιάζεται ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό πλάνο και να αντιμετωπίζονται επαρκώς τα συμπτώματα των ασθενών.

Νικολέττα Μπουρσινού

Κλινική Νευροψυχολόγος