Η Τηλεψυχιατρική αποτελεί κλάδο της Τηλεϊατρικής και αφορά την εφαρμογή της σύγχρονης τηλεπικοινωνιακής τεχνολογίας στη ψυχιατρική, προϋποθέτει δε, την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών ή/και την ανταλλαγή πληροφοριών εξ αποστάσεως. Παγκοσμίως, η πρώτη τεκμηριωμένη χρήση της τηλεψυχιατρικής εμφανίζεται το 1950 αλλά η ευρεία εξάπλωση της δεν θα γίνει πριν το 1990 όταν θα έχουν ήδη δημιουργηθεί τα πρώτα δίκτυα ψηφιακής τηλεφωνίας. Έκτοτε χρησιμοποιείται σε μια ποικιλία πλαισίων, σε περιπτώσεις όπου η φυσική παρουσία δεν είναι εφικτή και όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες και περιορισμένοι πόροι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελεσματικής εφαρμογής της Τηλεψυχιατρικής ως μέσου παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας αποτελούν οι περιπτώσεις απομακρυσμένων περιοχών, οι φυλακές και τα τμήματα επειγόντων σε γενικά νοσοκομεία.

​

Το 2002 η ΚΛΙΜΑΚΑ εγκαινίασε ένα δίκτυο Τηλεψυχιατρικής μεταξύ του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Τρίπολης και της Κεντρικής Ψυχιατρικής Υπηρεσίας στην Αθήνα για την αξιολόγηση ασθενών στο πλαίσιο της αποασυλοποίησης. Τον επόμενο χρόνο στο δίκτυο εντάσσονται και 2 ψυχιατρικά νοσοκομεία στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν για τη δημιουργία Διαδικτυακού Κέντρου επιμόρφωσης ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Σταδιακά, από το 2003 και μετά η Τηλεψυχιατρική εντάχθηκε και στις μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης του φορέα, ενώ το 2010 δημιουργήθηκε το πρότυπο Ιατρείο Τηλεψυχιατρικής εντός του Καταστήματος Κράτησης Γυναικών Ελαιώνα Θηβών.

​

Παράλληλα, η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων της ΚΛΙΜΑΚΑ χρησιμοποιεί τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο και την Τηλεψυχιατρική ως μέσο παροχής υπηρεσιών από το 2002, προκειμένου να εξυπηρετήσει τους στόχους που θέτει η Κοινοτική Ψυχική Υγεία.

Συγκεκριμένα για την Κινητή Μονάδα, από την αρχή της λειτουργιάς της, το 2002, μέχρι και το 2020  πραγματοποιήθηκαν 126.000 συνεδρίες μέσω τηλεψυχιατρικής. Υπολογίζεται ότι η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων έχει εξυπηρετήσει πάνω από το 25% του πληθυσμού των νησιών της ακτίνας δράσης της όλα τα χρόνια της λειτουργίας της. 

​

Οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω τηλεδιάσκεψης αφορούν ενδεικτικά:

​

• Εκτίμηση και διάγνωση ασθενών

• Τακτική παρακολούθηση ασθενών

• Συνταγογράφηση φαρμάκων

• Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις

• Αγωγή υγείας στην κοινότητα

• Επιστημονικές συσκέψεις και εποπτεία

• Κατάρτιση και συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού και άλλων επαγγελματιών υγείας

• Διοικητικές δραστηριότητες

 

Ο ρόλος της Τηλεψυχιατρικής στην πρόληψη των Ακούσιων Νοσηλειών:

​

Τα επείγοντα ψυχιατρικά περιστατικά απαιτούν την άμεση παρέμβαση ψυχιάτρου καθώς και την κινητοποίηση πολλαπλών πόρων της Κοινότητας. Η δυνατότητα παρέμβασης στην κρίση και η τακτική παρακολούθηση, που καθίστανται εφικτές μέσω της Τηλεψυχιατρικής, μπορούν να αποτρέψουν τη νοσηλεία για ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών και να διευκολύνουν την ένταξη στην κοινότητα. Είναι σημαντικό οι αρμοδιότητες των εμπλεκομένων καθώς και οι διαδικασίες αντιμετώπισης του επείγοντος να έχουν καθοριστεί σαφώς και να έχουν λάβει τη μορφή πρωτοκόλλου, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις αυτές όπου η παρέμβαση του ψυχιάτρου γίνεται μέσω τηλεψυχιατρικής.

​

Κατά τα έτη 2003-2020 η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων δέχθηκε 360 εντολές από την εισαγγελία προκειμένου να γνωματεύσει αν τα άτομα έχρηζαν ακούσιας νοσηλείας. Περίπου στις μισές περιπτώσεις ασθενών πραγματοποιήθηκε ακούσια εισαγωγή σε ψυχιατρικό νοσοκομείο. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών η διάγνωση αφορούσε ψυχωτική διαταραχή. Υπήρχε όμως ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων, όπου οι γνωματεύσεις ήταν αρνητικές και οι ασθενείς αντιμετωπίσθηκαν στην κοινότητα. 

​

Η δυνατότητα 24ωρης ψυχιατρικής και ψυχολογικής παρέμβασης στην κρίση με χρήση της Τηλεψυχιατρικής καθώς και η ορθή συνεργασία και δικτύωση όλων των εμπλεκομένων πλευρών (εισαγγελία, αστυνομία, ιατρονοσηλευτικό προσωπικό του Γ.Ν., επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ασθενείς και υποστηρικτικό πλαίσιο) μπορεί να επιφέρει πολλαπλά οφέλη κατά την εφαρμογή των αρχών της κοινοτικής ψυχιατρικής. Καθίσταται δυνατή, αφενός μεν η αποφυγή της διακομιδής στην Αθήνα προκειμένου να λάβουν γνωμάτευση για το σύνολο των περιστατικών και αφετέρου η αποφυγή της ακούσιας νοσηλείας για σημαντικό ποσοστό ασθενών, με αποτέλεσμα να έχει τεράστια οφέλη τόσο για τον ίδιο τον ασθενή και την οικογένειά του, όσο και για την εξοικονόμηση οικονομικών πόρων για την κοινότητα και το σύστημα υγείας.

​

Εμπόδια στην ανάπτυξη και λειτουργία προγραμμάτων Τηλεψυχιατρικής:

​

Παρά την πολύχρονη παρουσία της Τηλεψυχιατρικής ως μέσου παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας και παρά την ερευνητική τεκμηρίωση της αξιοπιστίας των διαγνώσεων και της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων, η Τηλεψυχιατρική σε εθνικό επίπεδο δεν έχει αναπτυχθεί όσο θα περίμενε κανείς.

​

Αντιθέτως, εξοπλισμοί Τηλεϊατρικής, πολλές φορές αδικαιολογήτως υψηλού κόστους, αχρηστεύονται αποθηκευμένοι σε χώρους νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας, όχι μόνο με σημαντικό οικονομικό κόστος για το σύστημα υγείας, αλλά, κυρίως, κοινωνικό κόστος. Γνωρίζουμε, από την καθημερινή, σε 24ωρη βάση, χρήση και αξιοποίηση των συστημάτων Τηλεψυχιατρικής του φορέα, ότι με ιδιαιτέρως χαμηλό κόστος καθίσταται δυνατή η επαρκής και πλήρης κάλυψη αναγκών ψυχικής υγείας πληθυσμών που στερούνται των απαραίτητων υπηρεσιών ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε αυτές.

​

Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της Τηλεψυχιατρικής είναι σαφές ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά στη διασφάλιση των δικαιωμάτων του πληθυσμού στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.