Εδώ και χρόνια οι νευροεπιστήμονες έχουν αποδείξει ότι το έντερο είναι το μόνο όργανο με το δικό του νευρικό σύστημα, γνωστό ως Εντερικό Νευρικό Σύστημα ή «δεύτερος εγκέφαλος». Η κατανόηση όμως του πώς αυτός ο «δεύτερος εγκέφαλος» έχει την ικανότητα να επικοινωνεί με τον «πρώτο εγκέφαλο» αποτελούσε μια πρόκληση μέχρι τώρα.
Σίγουρα πολλοί από εσάς θα έχετε βιώσει κάποιες καταστάσεις που σας προκαλούν σωματικά συμπτώματα, όπως ναυτία και δυσφορία στο στομάχι. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η έκφραση που συχνά χρησιμοποιείται «αισθάνομαι σαν να έχω πεταλούδες στο στομάχι μου».
Ο εγκέφαλος και το γαστρεντερικό σύστημα είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Έχει αποδειχθεί ότι συναισθήματα όπως ο θυμός, το άγχος, η θλίψη, μπορούν να πυροδοτήσουν συμπτώματα στο έντερο. Αυτή η σύνδεση μπορεί όμως να είναι και αμφίδρομη. Ένα αναστατωμένο έντερο μπορεί να στείλει σήματα στον εγκέφαλο, όπως και ένας αναστατωμένος εγκέφαλος μπορεί να στείλει σήματα στο έντερο. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν παθολογικά αίτια, η δυσφορία στο στομάχι ή στο έντερο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του στρες, του άγχους ή του καταθλιπτικού συναισθήματος. Ακόμη όμως και στις περιπτώσεις των ατόμων που παρουσιάζουν ήδη κάποια γαστρεντερική πάθηση, το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο και την δυσφορία, καθώς οι εγκέφαλοι των ατόμων αυτών ανταποκρίνονται περισσότερο στα σήματα πόνου από την γαστρεντερική οδό.
Πώς ακριβώς όμως επικοινωνεί το έντερο με τον εγκέφαλο;
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Flinders στην Αυστραλία κατέληξαν πώς ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου αποτελείται από μια αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ τους, η οποία συνδέει τα συναισθηματικά και γνωστικά κέντρα του εγκεφάλου με τις περιφερειακές εντερικές λειτουργίες. Οι πρόσφατες εξελίξεις στις μέχρι τώρα έρευνες είχαν ήδη περιγράψει τη σημασία της μικροχλωρίδας του εντέρου στον επηρεασμό αυτών των οδών. Το πώς όμως ακριβώς γίνεται αυτή η επικοινωνία αποτελούσε μυστήριο μέχρι πρότινος.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι μέσα στο τοίχωμα του εντέρου βρίσκονται εξειδικευμένα κύτταρα που ονομάζονται κύτταρα εντεροχρωμαφίνης (EC) που παράγουν και απελευθερώνουν ορμόνες και νευροδιαβιβαστές ως απάντηση σε συγκεκριμένα ερεθίσματα που προσλαμβάνονται από τις τροφές. Αυτά τα κύτταρα EC απελευθερώνουν μεγάλη ποσότητα σεροτονίνης στο σώμα, και ως εκ τούτου η έρευνα καταλήγει ότι η τροφή που τρώμε διεγείρει την απελευθέρωση σεροτονίνης, η οποία στη συνέχεια επιδρά στα αισθητήρια νεύρα που επικοινωνούν με τον εγκέφαλο. Η τεχνική που χρησιμοποιήσαν οι ερευνητές τους έδωσε τη δυνατότητα να αποκτήσουν μια καθαρή εικόνα των αισθητήριων νευρικών απολήξεων στο τοίχωμα του εντέρου και να κατανοήσουν καλύτερα την διαδικασία διάχυσης μέσω της οποίας γίνεται η επικοινωνία.
Γνωρίζοντας την άμεση σχέση που υπάρχει μεταξύ των επιπέδων σεροτονίνης στο σώμα μας και της ψυχικής μας διάθεσης, το να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα EC του εντέρου επικοινωνούν με τον εγκέφαλο αποτελεί τεράστιο ερευνητικό εύρημα.
Παναγιώτα Τούμπα
Κλινική ψυχολόγος
Επιστημονικά υπεύθυνη
ΚΜΨΥ ΝΑ Κυκλάδων
ΚΛΙΜΑΚΑ