Με πρωτοπόρο τον Ιπποκράτη, ο οποίος μερικές χιλιάδες χρόνια πριν είχε αναφερθεί στην άρρηκτα συνδεμένη σχέση ψυχής και σώματος, οι επιστήμονες εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να εξετάζουν το κατά πόσο η ψυχική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την σωματική μας υγεία. Συγκεκριμένα, όλο και περισσότερες έρευνες τονίζουν, ότι αρνητικά συναισθήματα, όπως το συνεχές και έντονο άγχος, μπορεί να κάνουν το σώμα μας πιο ευάλωτο σε ασθένειες, όπως η αυτοανοσία.
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα, υπό φυσιολογικές συνθήκες, προστατεύει τον οργανισμό μας από οποιοδήποτε «εχθρό» επιχειρεί να εισβάλλει σ’ αυτόν και έχει την ικανότητα να τον αναγνωρίζει, εφόσον έχει προσβληθεί απ’ αυτόν στο παρελθόν. Υπάρχουν φορές όμως όπου αυτή η διαδικασία ταυτοποίησης «εισβολέων» δυσλειτουργεί, έχοντας ως άμεση συνέπεια το ανοσοποιητικό μας να επιτίθεται στα ίδια του τα όργανα. Τότε, εμφανίζονται τα αυτοάνοσα νοσήματα. Μέχρι σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί 80-100 αυτοάνοσα νοσήματα και επιδημιολογικά φαίνεται να εμφανίζονται περισσότερο σε γυναίκες. Κάποια χαρακτηριστικά είναι η Ψωρίαση, οι Μυασθένειες, ο Διαβήτης Τύπου I, η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος κ.α.
Η απώλεια αγαπημένου προσώπου, οι φυσικές καταστροφές, τα περιστατικά βίας, είναι μόνο κάποια από τα γεγονότα ζωής, που μπορεί να αποβούν αγχογόνα και τραυματικά, και αν δεν ξεπεραστούν, καθιστούν το άτομο ευάλωτο σε μία αυτοάνοση νόσο. Έρευνες δείχνουν ότι άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με διαταραχές που σχετίζονται με το άγχος φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στο να εκδηλώσουν αυτοανοσία κατά 36% περισσότερο, γεγονός που πιθανόν να συνδέεται με τη σοβαρή και διαρκή έκθεση σε αγχώδεις καταστάσεις, οι οποίες με την σειρά τους δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στην σωματική μας λειτουργία, συντηρώντας έναν φαύλο κύκλο.
Καίριο ρόλο στη σύνδεση του άγχους με την αυτοανοσία διαδραματίζει η κορτιζόλη, που εκτελεί «χρέη» ισορροπιστή στο ανοσοποιητικό σύστημα. Σε συνθήκες ωστόσο έντονου άγχους, όπως οι παραπάνω, ο οργανισμός είτε αντιστέκεται σ’ αυτήν, είτε δεν την παράγει, έχοντας ως άμεση συνέπεια, μεταξύ άλλων, την πρόκληση αυτοάνοσων νοσημάτων.
Αν και πλέον ερευνητικά, έχει επιβεβαιωθεί η θετική συσχέτιση των αυτοάνοσων νοσημάτων με την ψυχική και διανοητική υγεία, είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια τα αίτια εμφάνισής τους, καθώς πρόκειται για ένα ζήτημα που, πέραν των νευροψυχολογικών, παρεμβάλλονται γενετικοί, ορμονικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Με το άκουσμα της διάγνωσης κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος, εξαιτίας της χρονιότητας και της επικινδυνότητας της νόσου, τα άτομα, πέραν των σωματικών, αντιμετωπίζουν συχνά συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και νοητικής έκπτωσης με την πάροδο του χρόνου.
Πρόκειται για μία νέα συνθήκη στην ζωή του ατόμου, που θα επιφέρει σταδιακά αλλαγές σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Πολλές φορές, μπορεί να βιώνει πένθος για την «απώλεια» του υγιούς εαυτού με συμπεριφορές, όπως το σοκ και η άρνηση, ενώ ο θυμός και η θλίψη μπορεί να εναλλάσσονται με το πέρασμα του χρόνου. Η αλλαγή αυτή στη ζωή του ασθενούς επίσης, μπορεί να αναδείξει το φόβο εγκατάλειψης και μοναξιάς, καθώς και κρίσεις ανασφάλειας που σχετίζονται με την αυτοεικόνα. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι παρόμοια συναισθήματα μπορεί να βιώνονται και από τους οικείους του ασθενούς σχετικά με μεταβολές που θα επιφέρει στην καθημερινότητα τους αυτή η νέα συνθήκη.
Ο τρόπος που κανείς θα επιλέξει να κατανοήσει και να ερμηνεύσει την ασθένεια, σε συνδυασμό βέβαια και με άλλες μεταβλητές όπως η επικινδυνότητα της νόσου, συνδέεται με το ποσοστό συμμόρφωσης στην θεραπεία και στις υποδείξεις των γιατρών. Η νέα συνθήκη μπορεί να πυροδοτήσει συναισθήματα αβοηθησίας, μοιρολατρίας και παθητικότητας. Έχει, λοιπόν, παρατηρηθεί ότι μερικές από τις συνέπειες της νόσου, όπως το άγχος και η κατάθλιψη, οδηγούν στην αδυναμία δέσμευσης και συμμόρφωσης στην θεραπευτική διαδικασία. Σ’ αυτό σαφώς συμβάλλουν και οι διαταραχές στη μνήμη, την αντίληψη, την προσοχή, την συγκέντρωση και άλλες νοητικές λειτουργίες, που προκαλούνται από τα αυτοάνοσα νοσήματα.
Πρόκειται για συμπεριφορές και δυσκολίες, οι οποίες αν παρατηρηθούν σε άτομα που νοσούν, συνίσταται να παραπέμπονται σε ειδικούς ψυχικής υγείας. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας μπορούν να στηρίξουν το άτομο που νοσεί, τόσο ενδυναμώνοντάς το νοητικά, όσο και βοηθώντας το να αναπλαισιώσει την στάση του και την συμπεριφορά του απέναντι σε καταστάσεις, οι οποίες πιθανόν να συνέβαλαν στην εμφάνιση της νόσου. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο μπορεί να φτάσει σταδιακά στην αποδοχή της νέας συνθήκης και στην διευκόλυνση της ζωής του μετά την διάγνωση της νόσου.
Στη Μονάδα Τηλεψυχιατρικής ΚΛΙΜΑΚΑ, οι ειδικοί ψυχικής υγείας δίνουν τη δυνατότητα σε άτομα που υποφέρουν από αυτοάνοσα νοσήματα, καθώς και στους συγγενείς τους, να έχουν συστηματική βοήθεια και στήριξη, συμβάλλοντας στην καλύτερη ποιότητα ζωής τους.
Για πληροφορίες και ραντεβού:
Μονάδα Τηλεψυχιατρικής ΚΛΙΜΑΚΑ
Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Μεγίστης
Τηλ. 2246049122 (Βασιλική Πλούμη) Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Σύμης
Τηλ. 2246071290 (Ειρήνη Κρητικού)