Ιδεοληψίες: ζώντας με τις έμμονες ιδέες.

  Οι έμμονες ιδέες ή οι ιδεοληψίες (όπως είναι ο ψυχιατρικός όρος) είναι οι επίμονες βασανιστικές και ανεπιθύμητες σκέψεις ή εικόνες που έρχονται στο μυαλό ενός ατόμου από μόνες τους και τις οποίες το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να τις ελέγξει. Το περιεχόμενο των ιδεοληψιών μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τα άγχη και τις φοβίες του καθενός. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιο άτομο να σκέφτεται επίμονα το αν κλείδωσε την πόρτα φεύγοντας ή αν έκλεισε την ηλεκτρική κουζίνα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ακόμη η ιδέα θανάτου ή τραυματισμού ενός αγαπημένου προσώπου σε κάποιο μοιραίο ατύχημα, η εξύβριση και βωμολοχία σε δημόσιος χώρους κτλ. Κάποιες φορές το περιεχόμενο τους μπορεί να μην είναι «αποδεκτό» από το άτομο, για παράδειγμα μια μητέρα μπορεί να έχει παρεισφρύουσες νοητικές εικόνες ότι σκοτώνει τα παιδιά της. Κάποια άτομα μπορεί να βασανίζονται από σκέψεις για σεξουαλικές συμπεριφορές που τους προκαλούν αποστροφή ή σκέψεις που έρχονται σε αντίθεση με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.

   Οι ιδεοληψίες προκαλούν έντονο άγχος στο άτομο που τις βιώνει και νιώθει ανήμπορο να απαλλαχθεί από αυτές. Προκειμένου να ανακουφίσει το άγχος του, το άτομο μπορεί συχνά να εκδηλώνει και ψυχαναγκαστικές πράξεις ή αλλιώς «τελετουργίες», όπως για παράδειγμα πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση πραγμάτων/ χώρου, αρίθμηση σπιτιών, αυτοκινήτων και σκαλοπατιών, ντύσιμο κατά ορισμένη σειρά και τάξη κτλ. Οποιαδήποτε προσπάθεια παρεμπόδισης και καταπίεσης εκδήλωσης αυτών των «τελετουργικών» πράξεων επιφέρει έντονο άγχος, φόβο και πανικό, με αποτέλεσμα το άτομο να υποκύπτει σε αυτές, μη μπορώντας να σταματήσει.

  Η προσωπικότητα των ατόμων που πάσχουν από ιδεοληψίες συχνά χαρακτηρίζεται από αυστηρότητα, ακαμψία, ισχυρογνωμοσύνη, τελειομανία και αδυναμία λήψης αποφάσεων. Αρκετές φορές τα άτομα αυτά έχουν μεγαλώσει με μια πολύ αυστηρή, συναισθηματικά αποστασιοποιημένη και απαιτητική ή ακόμη και ψυχαναγκαστική γονεϊκή διαπαιδαγώγηση.

Οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκαστικές πράξεις δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της καθημερινής ζωής του ατόμου, καθώς και των όσων συνυπάρχουν ή συμβιώνουν μαζί του. Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό το άτομο που υποφέρει να αναζητήσει βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας, προκειμένου να ανακουφιστεί από τα συμπτώματά του.

Παναγιώτα Τούμπα

Κλινική ψυχολόγος