Είναι πολύ σημαντικό τόσο για τον ασθενή όσο και για την υπόλοιπη οικογένεια να διατηρούνται οι φυσιολογικοί ρυθμοί της ζωής, όσο αυτό είναι εφικτό. Η ύπαρξη καθημερινών ρουτινών βοηθά σημαντικά τον ασθενή, καθώς έχει χάσει ή χάνει την ικανότητά του να θυμάται και να προγραμματίζει τις δραστηριότητες που έκανε παλιότερα, αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ώστε να διατηρούν μία αίσθηση κανονικότητας και δεσμού μεταξύ τους.
· Επικοινωνώντας με τον ασθενή
Η επικοινωνία με τον ασθενή με άνοια μπορεί να έχει διαταραχθεί: ο πάσχων μπορεί να δυσκολεύεται να καταλάβει όσα του λέγονται ή ο φροντιστής να δυσκολεύεται να αντιληφθεί τι του λέει ο ασθενής. Σε προχωρημένα στάδια ή σε συγκεκριμένους τύπους άνοιας, οι ασθενείς συχνά μπερδεύουν τις λέξεις, χάνουν το νόημά τους, ή δε βρίσκουν τη σωστή λέξη για να εκφράσουν αυτό που θέλουν να πουν. Για το λόγο αυτό:
Απευθυνθείτε στο άτομο καθαρά και αργά, με ήρεμη, σταθερή και φιλική φωνή.
Προσπαθήστε να διατηρείτε την προσοχή του σε εσάς όταν του μιλάτε.
Απομονώστε θορύβους και οτιδήποτε άλλο μπορεί να του τραβάει την προσοχή όταν συνομιλείτε.
Προσπαθήστε να χρησιμοποιείτε απλές και κατανοητές λέξεις και σύντομες προτάσεις.
· Δραστηριότητες
Οι πάσχοντες συχνά αδυνατούν να διαχειριστούν και να οργανώσουν τον χρόνο τους. Οι δημιουργικές δραστηριότητες βοηθούν το άτομο στο να διατηρεί ένα πρόγραμμα μέσα στην ημέρα του, γεμίζουν ευχάριστα τον χρόνο του, αυξάνουν την αυτοπεποίθηση του και βελτιώνουν τη λειτουργικότητά του. Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να είναι κάποια χόμπι που έκανε και παλιότερα το άτομο, ή νέες, στις οποίες μπορείτε να κάνετε μαζί. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου οι δραστηριότητες, παλιές ή νέες, θα πρέπει να προσαρμόζονται κάθε φορά στις δυνατότητες του πάσχοντα. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται σε αυτό, καθώς σκοπός είναι ο πάσχων να αισθανθεί καλά με τον εαυτό του και να αξιοποιήσει δημιουργικά το χρόνο του, χωρίς να ματαιωθεί από ένα έργο που δεν μπορεί να φέρει εις πέρας.
Φροντίστε λοιπόν:
Να πρόκειται για δραστηριότητες ευχάριστες και απλές (π.χ. κηπουρική- φροντίδα μερικών γλαστρών, χειροτεχνίες ή κατασκευές) οι οποίες να γίνονται την ίδια ώρα κάθε μέρα
Να εξηγείτε με απλές οδηγίες το έργο: θυμηθείτε ότι ο πάσχων μπορεί να χρειάζεται υπενθύμιση για τα βήματα.
Να ξεκινάτε τη δραστηριότητα όταν ο πάσχων βρίσκεται σε καλή διάθεση. Αν γίνει ευερέθιστος ή χάσει το ενδιαφέρον του, καλό θα ήταν να διακόπτετε.
Ο πάσχων μπορεί να δυσκολεύεται να κάνει την αρχή, αυτό δε σημαίνει ότι βαριέται ή είναι τεμπέλης. Δώστε του ώθηση και κίνητρο.
Σκοπός είναι το άτομο να περνάει ευχάριστα το χρόνο του, και όχι απαραίτητα να ολοκληρώνει σωστά τη δραστηριότητα.
· Βοηθήματα Μνήμης
Βασικό χαρακτηριστικό της νόσου είναι η απώλεια μνήμης, κυρίως για τα πρόσφατα γεγονότα. Ανάλογα με το στάδιο της πάθησης, το άτομο μπορεί να ξεχνάει τι ειπώθηκε πριν λίγο, αν και τι έχει φάει, σημαντικά ραντεβού, να πάρει τα φάρμακά του, να χάνει αντικείμενα κ.α. Επίσης, αρκετά συχνά οι ασθενείς ρωτούν το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά. Στα αρχικά στάδια της νόσου, εξωτερικά βοηθήματα μνήμης και διάφορες μνημονικές τεχνικές μπορούν να φανούν χρήσιμα:
Χρησιμοποιείστε μεγάλα, ευδιάκριτα ημερολόγια τοίχου, στα οποία καθημερινά να αναγράφεται η πλήρης ημερομηνία, η εποχή του χρόνου, ο τόπος και το καθημερινό πρόγραμμα.
Αν ο πάσχων μπερδεύει τα δωμάτια του σπιτιού ή τη θέση των αντικειμένων, χρησιμοποιείστε ευδιάκριτες ετικέτες στις πόρτες ή στα ντουλάπια.
Αν ο ασθενής ρωτάει το ίδιο πράγμα συνεχώς, φροντίστε να του παίρνετε την προσοχή από αυτό. Προσπαθήστε να μην εκνευρίζεστε. Θυμηθείτε ότι η μνήμη αποτελεί το πιο σημαντικό πρόβλημά του.
Σε προχωρημένα στάδια, αν ο ασθενής ξεχνάει πρόσωπα, φροντίστε να υπάρχουν κοντά του ευδιάκριτες και μεγάλες φωτογραφίες με τα συγγενικά πρόσωπα, όπου θα αναγράφεται το όνομα τους, η συγγενική σχέση και κάποια σημαντική πληροφορία για αυτά.
Τα βοηθήματα και οι μνημονικές τεχνικές ενδέχεται να μην έχουν εφαρμογή σε όλα τα στάδια της νόσου ή στο προσφιλές σας πρόσωπο. Εξατομικεύστε τις προτάσεις και προσαρμόστε τες στις ανάγκες του πάσχοντα.
· Ασφάλεια
Η ασφάλεια του ασθενούς στο σπίτι είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Σκοπός είναι να μειωθούν οι κίνδυνοι πτώσης, καθώς με την εξέλιξη της νόσου ο κινητικός συντονισμός φθίνει. Αρκετά συχνή είναι και η φυγή των ασθενών από το σπίτι και η δυσκολία να θυμηθούν το δρόμο της επιστροφής, λόγω της διαταραχής του προσανατολισμού τους. Στη συνέχεια ακολουθούν κάποιες γενικές οδηγίες που αφορούν την ασφάλεια του πάσχοντα:
Εξασφαλίστε ένα ζεστό και ασφαλές περιβάλλον, με επαρκή φωτισμό.
Φυλάσσετε επικίνδυνα αντικείμενα (αναπτήρες, σπίρτα, είδη καθαρισμού, αιχμηρά αντικείμενα).
Ελέγχετε συχνά τα μάτια της ηλεκτρικής κουζίνας.
Ασφαλίζετε πόρτες και παράθυρα, ώστε να αποτρέψετε τον κίνδυνο φυγής του.
Οργανώστε τα έπιπλα του σπιτιού και του δωματίου του πάσχοντα με τρόπο ώστε να κινείται άνετα, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος πτώσης.
Αφαιρέστε τα χαλαρά χαλιά και τακτοποιείστε τα ηλεκτρικά καλώδια, ώστε να μην μπορεί κάποιος να σκοντάψει σε αυτά.
Τοποθετείστε μία καρέκλα στην μπανιέρα ή στο ντους.
Προμηθευτείτε ειδικά βραχιολάκια ή ταυτότητες λαιμού για την άνοια, όπου θα αναγράφεται ότι ο ασθενής πάσχει από διαταραχές μνήμης και κάποιες βασικές πληροφορίες (όνομα και τηλέφωνο φροντιστή, διεύθυνση, φαρμακευτική αγωγή κ.α.)
Η διατήρηση της αυτονομίας για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα του ατόμου είναι πολύ σημαντική για την καθημερινότητα όλης της οικογένειας. Είναι σημαντικό να υποστηρίζετε την ανεξαρτησία του ατόμου και να του δείχνετε εμπιστοσύνη. Προσπαθήστε να αποφεύγετε τις συγκρούσεις, καθώς δημιουργούν έντονο στρες στον πάσχοντα. Χρησιμοποιείστε χιούμορ και στρατηγικές, προκειμένου να λύσετε τυχόν διαφωνίες μεταξύ του πάσχοντα και των μελών της οικογένειας. Ακόμα, ενθαρρύνετε την σωματική άσκηση του ασθενούς και την σωστή διατροφή του.
Εάν είστε φροντιστής ατόμου που πάσχει από άνοια, μπορείτε να συμμετέχετε σε ομάδες ενδυνάμωσης και υποστήριξης φροντιστών. Για περισσότερες πληροφορίες: Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων, Οδός Δανακού, Χώρα Νάξου, τηλ: 22850 26982.
Νικολέττα Μπουρσινού
Κλινική Νευροψυχολόγος
Comments