Ζώντας με την άνοια: το βάρος των φροντιστών (Ά μέρος)

  Η άνοια, με πιο συχνή μορφή τη νόσο Αλτσχάιμερ, αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά ιατρικά προβλήματα, με τεράστιο ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο. Το ποσοστό των ασθενών με άνοια αυξάνεται συνεχώς, και μαζί με αυτό αυξάνεται και ο αριθμός των φροντιστών των ατόμων αυτών. Στην Ελλάδα, οι φροντιστές των ατόμων με άνοια είναι κατά κύριο λόγο μέλη της οικογένειας των ασθενών, και ως επί το πλείστον γυναίκες. Οι οικογενειακοί φροντιστές αναλαμβάνουν τη διαχείριση, την ευθύνη και τη φροντίδα των ανοϊκών ατόμων, πολλές φορές εξολοκλήρου μόνοι τους, γεγονός που έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε προσπάθειες αποτίμησης του φορτίου των φροντιστών.

  Ο όρος «φορτίο των φροντιστών» αναφέρεται στην σωματική, συναισθηματική, κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση που επωμίζονται οι φροντιστές ενός ατόμου που πάσχει από κάποιο χρόνιο νόσημα, το οποίο οδηγεί σε αναπηρία. Συγκεκριμένα, η φροντίδα ασθενών με άνοια επηρεάζει ολόκληρη την οικογένεια και αποτελεί μία πολύ στρεσογόνο κατάσταση.

 Καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν συναισθηματική, ψυχική, νοητική και σωματική επιδείνωση, γεγονός που αυξάνει και την επιβάρυνση των φροντιστών. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν το φορτίο των φροντιστών είναι το γεγονός ότι συνήθως είναι οι ίδιοι μεγάλης ηλικίας, πιθανόν με ιατρικά προβλήματα, το ότι μπορεί να συγκατοικούν με τον πάσχοντα και επομένως να παρέχουν την φροντίδα τους επί 24ώρου βάσεως, ενώ παράλληλα έχουν και άλλες ευθύνες και υποχρεώσεις (π.χ. παιδιά, εργασία, οικιακές εργασίες κτλ), οι συχνές ιατρικές επισκέψεις σε κέντρα υγείας και νοσοκομεία, κ.α.

 Ο φροντιστής συχνά αισθάνεται θλίψη για την εξέλιξη της νόσου του προσφιλούς προσώπου, καθώς νιώθει ότι χάνει τον άνθρωπό του, ενοχές λόγω της κούρασης που συνεπάγεται η συνεχής φροντίδα που παρέχει, ντροπή λόγω πιθανών παράταιρων συμπεριφορών του προσφιλούς του προσώπου, ή του στίγματος από την κοινωνία, θυμό προς τον ασθενή, το σύστημα υγείας, τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και μοναξιά, λόγω της κοινωνικής απόσυρσης του. Οι ώρες αναψυχής, οι κοινωνικές επαφές και η προσωπική ελευθερία του φροντιστή είναι πιθανό να μειωθούν σημαντικά και προοδευτικά, καθώς η ασθένεια εξελίσσεται.

  Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα ποικίλες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του φροντιστή. Οι έρευνες δείχνουν ότι η ψυχική υγεία των φροντιστών πλήττεται σε μεγάλο βαθμό, καθώς εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους. Όσον αφορά τη σωματική τους υγεία, οι φροντιστές παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και υπέρτασης, μειωμένης νεφρικής λειτουργίας, διαβήτη, χρόνιας κόπωσης, προβλημάτων ύπνου, χρόνιων πόνων, κεφαλαλγιών, προβλημάτων διατήρησης του σωματικού βάρους (μη σωστή διατροφή, έλλειψη άσκησης) κ.α. Επίσης, είναι αρκετά συχνό οι φροντιστές να αμελούν την προσωπική τους υγεία, μειώνοντας τη συχνότητα επισκέψεων σε γιατρούς, τη συχνότητα γενικών τσεκ απ κ.α.

  Η υποστήριξη των φροντιστών φέρει σημαντικά οφέλη για τους ίδιους, αλλά και για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο. Οι άνθρωποι που έχουν αναλάβει την φροντίδα κάποιου ατόμου με άνοια, μπορούν να παρακολουθήσουν ενημερωτικά σεμινάρια και να εκπαιδευτούν σε βασικές αρχές φροντίδας και διαχείρισης της καθημερινότητας του πάσχοντος. Ακόμα πολύ σημαντική είναι η ψυχολογική ενίσχυση και υποστήριξη των ίδιων των φροντιστών. Αν είστε φροντιστής ατόμου με άνοια, μπορείτε να αναζητήσετε ψυχολογική υποστήριξη και να συμμετάσχετε σε ομάδες διαχείρισης άγχους. Μέσα από μία ψυχοθεραπευτική παρέμβαση θα μπορείτε να ενημερωθείτε επαρκώς για την κατάσταση, ανακτώντας έτσι ένα αίσθημα ελέγχου, να διαχειριστείτε τυχόν αρνητικά συναισθήματα άγχους, θυμού, θλίψης, ενοχών που δημιουργούνται συχνά από τη φροντίδα, να έρθετε σε επαφή με άλλους φροντιστές, δημιουργώντας έτσι ένα δίκτυο αλληλεγγύης και αμοιβαίας κατανόησης και να βελτιώσετε εν τέλει την ποιότητα της ζωής σας.

  Εάν είστε φροντιστής ατόμου που πάσχει από άνοια, μπορείτε να συμμετέχετε σε ομάδες ενδυνάμωσης και υποστήριξης φροντιστών. Για περισσότερες πληροφορίες: Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων, Οδός Δανακού, Χώρα Νάξου, τηλ: 22850 26982.

Νικολέττα Μπουρσινού

Κλινική Νευροψυχολόγος