Εθισμός στο διαδίκτυο: σημάδια, συμπτώματα και θεραπεία.

  Ο όρος «εθισμός στο διαδίκτυο» είναι μια σχετικά νέα μορφή εξάρτησης, ο οποίος αναφέρεται στην υπερβολική χρήση του διαδικτύου και στον εκνευρισμό ή την δυσθυμική συμπεριφορά που παρουσιάζει το άτομο κατά τη στέρησή της. Δεν έχει αναγνωρισθεί επισήμως ως κλινική οντότητα, παρά μόνο στη Κίνα, τη Ν. Κορέα και τη Ταϊβάν. Στην 5η έκδοση του διαγνωστικού εγχειριδίου της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-V), η μόνη εξαρτητική συμπεριφορική διαταραχή (μη σχετιζόμενη με ουσίες) που περιλαμβάνεται είναι ο παθολογικός τζόγος, εντούτοις σε ένα παράρτημα του εν λόγω εγχειριδίου καταγράφεται ότι ο όρος “internet use gaming disorder” (διαταραχή διαδικτυακών παιγνίων) χρήζει περισσότερης έρευνας και μελέτης.

  Μεταξύ των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, εξακολουθεί και υπάρχει το ερώτημα κατά πόσο ο εθισμός στο διαδίκτυο αποτελεί ένα διακριτό είδος εξάρτησης ή εάν πρόκειται απλά για μια νέα τεχνολογία, η οποία χρησιμοποιείται για να υποστηρίξει άλλες εξαρτήσεις (όπως ο τζόγος) ή ως αποτέλεσμα άλλων ψυχικών διαταραχών (όπως η κοινωνική φοβία, οι καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές και οι διαταραχές προσωπικότητας). Για τον λόγο αυτό, οι αιτίες του εθισμού στο διαδίκτυο είναι πολυπαραγοντικές. Σε ό,τι αφορά τον εθισμό στο διαδίκτυο στην εφηβική ηλικία, πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα έχουν αποδείξει τη σημασία της γονικής μέριμνας και φροντίδας, ούτως ώστε το παιδί να λάβει τη σωστή κατεύθυνση και καθοδήγηση για ασφαλή πλοήγηση, έχοντας όμως και τη δυνατότητα να αναδείξει τη προσπάθεια του για αυτονόμηση. Δηλαδή, η υπερπροστατευτικότητα των γονέων μαζί με χαμηλά επίπεδα φροντίδας («έλεγχος χωρίς στοργή») συνδέεται με περισσότερες πιθανότητες εθισμού στο διαδίκτυο.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα εθισμού στο διαδίκτυο μοιάζουν με αυτά που έχει και η εξάρτηση από τον τζόγο.

1. Υπερβολικός χρόνος που αφιερώνεται στη χρήση του διαδικτύου ή και χρημάτων σε δραστηριότητες σχετικές με το διαδίκτυο (λογισμικά, σκληροί δίσκοι κτλ).

2. Έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε κοινωνικό, οικογενειακό και εργασιακό επίπεδο. Το άτομο μπορεί να χάσει την εργασία του. Εάν πρόκειται για παιδιά ή έφηβους, παρουσιάζεται μειωμένη σχολική απόδοση.

3. Έλλειψη ύπνου, κούραση, παραμέληση της ατομικής υγιεινής, διαταραχές όρεξης.

4. Ευερεθιστότητα όταν το άτομο δεν είναι συνδεδεμένο με το διαδίκτυο ή όταν κάποιος τρίτος αμφισβητεί τον χρόνο του στο διαδίκτυο.

5. Το άτομο είναι ανήσυχο, κακόκεφο ή οξύθυμο όταν προσπαθεί να μειώσει ή να σταματήσει τη χρήση του διαδικτύου.

Ποιες ηλικιακές ομάδες είναι πιο ευάλωτες;

Συνήθως εμφανίζεται αρχικά σε εφήβους κατά την πρώιμη εφηβεία (10-14 ετών) ή και σε μικρότερη ηλικία. Είναι πιο έντονο στη μέση εφηβεία (15-17 ετών), καθώς και στην όψιμη εφηβεία (>17 ετών). Ένας ακόμη πληθυσμός υψηλού κινδύνου είναι αυτός των φοιτητών. Στις μεγαλύτερες ηλικίες το πρόβλημα σχετίζεται με την υπέρμετρη ενασχόληση με την κοινωνική δικτύωση, καθώς και με τον διαδικτυακό τζόγο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έχει να κάνει και με την διαδικτυακή πορνογραφία.

Θεραπεία

Η πλήρης αποφυγή του διαδικτύου είναι μια μη ρεαλιστική προσδοκία. Βασικός στόχος της θεραπείας είναι η χρήση του διαδικτύου με μέτρο, όπως για παράδειγμα τα άτομα με διαταραχές διατροφής πρέπει να αποκτήσουν μια υγιή σχέση με το φαγητό. Χρειάζεται επίσης να διερευνηθούν και άλλα ζητήματα ψυχικής υγείας που βρίσκονται πίσω από την εξάρτηση. Το γνωστικό- συμπεριφορικό μοντέλο ψυχοθεραπείας έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό, με στόχο να βοηθήσει το άτομο να εντοπίσει και να αναγνωρίσει τις γνωστικές διαστρεβλώσεις που εκλύουν και διατηρούν την προβληματική χρήση του διαδικτύου. Αν υπάρχει και βιολογική διάσταση στην εξάρτηση, τότε τα αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν. Η υποτροπή σε μια εθιστική συμπεριφορά είναι συνηθισμένη, οπότε μέρος της θεραπείας είναι και η προετοιμασία για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Είναι σημαντικό επομένως για το άτομο να εντοπίσει τις καταστάσεις που μπορεί να πυροδοτήσουν την υπερβολική χρήση διαδικτύου και να αναπτύξει τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΟΥΜΠΑ

Κλινική ψυχολόγος