Αυτοάνοσα νοσήματα: Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος.

  Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ) αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά, χρόνια, πολυσυστημικά και υποτροπιάζοντα αυτοάνοσα νοσήματα. Ο ΣΕΛ μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε όργανο του σώματος, με πιο συχνές βλάβες στην καρδιά, το δέρμα, τους πνεύμονες, το ήπαρ, τα νεφρά και το νευρικό σύστημα. Τα πιο συνήθη συμπτώματα, ανάλογα με το όργανο που έχει προσβληθεί, είναι: δερματικές αλλοιώσεις, αρθρίτιδα, αίσθημα κόπωσης, πυρετός, πονοκέφαλοι, φωτοευαισθησία. Σε κάθε άτομο ο ΣΕΛ εμφανίζεται με διαφορετικούς τρόπους, και τα συμπτώματα μπορούν να εγκαθίστανται προοδευτικά, ή με οξύ τρόπο. Η πορεία της νόσου είναι απρόβλεπτη, ενώ, καθώς πρόκειται για χρόνιο υποτροπιάζον νόσημα, εμφανίζεται με εξάρσεις. Όπως για τα περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα, δεν υπάρχει θεραπεία, παρά μόνο έλεγχος των συμπτωμάτων, πρόληψη των εξάρσεων και της εξέλιξης της πάθησης με φαρμακευτική αγωγή.

  Ο ΣΕΛ μπορεί να προσβάλλει όλες τις ηλικίες, αλλά κυρίως γυναίκες 20-45 ετών, η αιτιολογία της νόσου είναι άγνωστη, και θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

 Όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα αυτοάνοσα νοσήματα, ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών μπορεί να εμφανίσει διαταραχές της διάθεσης, του συναισθήματος, και διαταραχές των νοητικών λειτουργιών.

Άγχος και κατάθλιψη στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο

 Οι έρευνες δείχνουν ότι το άγχος και η κατάθλιψη είναι 2 φορές πιο συχνά στους ασθενείς με ΣΕΛ, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Τόσο το άγχος, όσο και η κατάθλιψη στους ασθενείς με ΣΕΛ, συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, εμφράγματος του μυοκαρδίου, αυτοκτονικό ιδεασμό, αναπηρία, μειωμένο επίπεδο ποιότητας ζωής και αυξημένη θνησιμότητα. Φαίνεται ότι οι αλλαγές στη διάθεση και το συναίσθημα σχετίζονται με την ίδια τη νόσο, την φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν οι ασθενείς, αλλά και με παράγοντες όπως η χρονιότητα της νόσου, ο πόνος, η αυτοεικόνα κ.α. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνες, οι εξάρσεις της νόσου συνδέονται άμεσα με την ψυχική κατάσταση του ατόμου: ψυχοπιεστικά γεγονότα (όπως απώλεια αγαπημένου προσώπου, απώλεια εργασίας, διαζύγιο κτλ) φαίνεται να εκλύουν ψυχοσυναισθηματική πίεση και κατ’επέκταση, εκ νέου έξαρση της νόσου. Συνεπώς, η παράλληλη ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς από ειδικούς ψυχικής υγείας κρίνεται αναγκαία, καθώς μπορεί να βελτιώσει την συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς, αλλά και τα σωματικά συμπτώματα που προκύπτουν από τον ΣΕΛ.

Άλλες νευροψυχιατρικές εκδηλώσεις στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο

 Ανάλογα με το όργανο που προσβάλλει η νόσος, οι εκδηλώσεις των συμπτωμάτων ποικίλλουν. Συχνά, ειδικά όταν η νόσος προσβάλλει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, οι ασθενείς μπορεί να εκδηλώσουν ψύχωση, οξύ συγχυτικό επεισόδιο, επιληπτικές κρίσεις κ.α. Οι εκδηλώσεις αυτές αποτελούν, ως επί το πλείστον, μέρος της ασθένειας. Οι οικείοι αλλά και ο ίδιος ο ασθενής, θα πρέπει να είναι σωστά ενημερωμένοι για την κατάλληλη διαχείριση της εκάστοτε εκδήλωσης προκειμένου να αναζητήσουν άμεσα βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας και νευρολόγο, ενημερώνοντας για το αναλυτικό ιστορικό του ασθενούς. Οι ειδικοί από την άλλη, θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ τους, ώστε να αντιμετωπίσουν με τον βέλτιστο τρόπο τα συμπτώματα του ασθενούς.

Διαταραχές των νοητικών λειτουργιών στον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο

 Το 20-60% των ασθενών με ΣΕΛ εμφανίζει διαταραχή σε κάποια ή κάποιες νοητικές λειτουργιές, όπως για παράδειγμα: δυσκολίες στην προσοχή, στον συλλογισμό, στη μνήμη, στην αντίληψη του χώρου, στο λόγο και στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών. Οι ασθενείς δηλαδή, μπορεί να μοιάζουν «μπερδεμένοι», να δυσκολεύονται να θυμηθούν πρόσφατα γεγονότα, να μην αντιλαμβάνονται καλά το χώρο γύρω τους, να αργούν να βρουν τη σωστή λέξη για να εκφράσουν αυτό που θέλουν να πουν και να αργούν να επεξεργαστούν τις πληροφορίες από το περιβάλλον. Στη περίπτωση αυτή, ο νευροψυχολογικός έλεγχος, δηλαδή ο εκτενής έλεγχος των νοητικών λειτουργιών, είναι εξαιρετικά βοηθητικός, καθώς συμβάλλει στην ταυτοποίηση του ελλείμματος και στην εκμάθηση στρατηγικών για την αντιστάθμιση του.

Τόσο στην περίπτωση των αλλαγών στη διάθεση και στο συναίσθημα, όσο και στη περίπτωση των νοητικών διαταραχών, είναι μείζονος σημασίας η σωστή ενημέρωση των ασθενών και των οικείων τους, η συνεχής αξιολόγηση των ασθενών από τους γιατρούς και η έγκαιρη παραπομπή τους σε ειδικούς ψυχικής υγείας. Η δημιουργία δικτύων συνεργασίας μεταξύ των ειδικών και των ασθενών μπορεί να συμβάλει στην κατάλληλη στήριξη και στην ολοκληρωμένη διαχείριση της ασθένειας.

Μπουρσινού Νικολέττα

Κλινική Νευροψυχολόγος