Η ψωρίαση αποτελεί μία χρόνια, φλεγμονώδη, αυτοάνοση δερματοπάθεια. Δεν είναι μεταδιδόμενη και προσβάλλει περίπου το 2-3% του πληθυσμού. Προσβάλλει εξίσου τους άντρες και τις γυναίκες, ενώ η συνήθης ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι η 3η -4η δεκαετία της ζωής. Οι βλάβες είναι δερματικές: εμφανίζονται σαν κόκκινες, παχιές, φολιδωτές κηλίδες, στο τριχωτό της κεφαλής, στους αγκώνες, τις αρθρώσεις, τα νύχια, τα γόνατα, τα γεννητικά όργανα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ψωρίασης, με πιο συχνή την ψωρίαση κατά πλάκας, η οποία συνοδεύεται με χαρακτηριστικό κνησμό, απολέπιση και, σε μερικές περιπτώσεις, αιμορραγία. Το 10-30% των ασθενών με ψωρίαση εμφανίζει επίσης και ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία προκαλεί πόνο, οίδημα και δυσκαμψία των αρθρώσεων.
Τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η ψωρίαση δεν επηρεάζει μόνο το δέρμα, καθώς το 75% των ασθενών εμφανίζουν και άλλες παθολογίες, όπως: υπέρταση, διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, οστεοπόρωση, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια κ.α. Επομένως, πλέον η ψωρίαση θεωρείται περισσότερο μία πολυσυστημική νόσος, παρά μία αποκλειστικά δερματική πάθηση.
Πέραν από τις παθολογικές διαταραχές, η ψωρίαση συνοδεύεται από ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις και στίγμα. Θεωρείται ψυχοφυσιολογική νόσος, με αρκετές ψυχιατρικές συννοσηρότητες. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με ψωρίαση εμφανίζουν συχνότερα διαταραχές του συναισθήματος και της διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές ύπνου και πρόσληψης τροφής, αυτοκτονικό ιδεασμό και αυτοτραυματικές συμπεριφορές.
Ψυχικές διαταραχές και ψωρίαση: ένας φαύλος κύκλος
Η αρνητική επίδραση της ψωρίασης στην αυτοεικόνα και στην ποιότητα ζωής του ατόμου, σε συνδυασμό με την ύπαρξη άλλων παθολογιών, έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της επικινδυνότητας για εμφάνιση ψυχικών διαταραχών. Οι ψυχικές διαταραχές έχει υποστηριχθεί ότι έχουν μία αμφίδρομη σχέση με την ψωρίαση: μπορούν τόσο να συμβάλουν στην εμφάνιση της νόσου, όσο και να εμφανιστούν στην πορεία, επιδεινώνοντας την κλινική εικόνα του ατόμου αλλά και την πρόγνωση της πάθησης. Ο επιπολασμός των ψυχικών διαταραχών στη ψωρίαση κυμαίνεται μεταξύ 24% με 90% των περιπτώσεων.
Οι χρόνιες δερματικές παθήσεις, όπως η ψωρίαση, επειδή προκαλούν εμφανείς βλάβες στο σώμα, συνοδεύονται συχνά από αίσθημα ντροπής και μειωμένη αυτοεκτίμηση. Η κατάθλιψη εμφανίζεται περίπου 1,5 φορά πιο συχνά στα άτομα με ψωρίαση, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Στα άτομα με μετρίου ή σοβαρού βαθμού ψωρίαση ο αριθμός αυτός αυξάνεται, σε σχέση με άτομα που αντιμετωπίζουν ηπιότερου βαθμού συμπτώματα. Η κατάθλιψη είναι ακόμα πιο συχνή στην ψωριασική αρθρίτιδα, σε σχέση με την ψωρίαση κατά πλάκας.
Όσον αφορά τις αγχώδεις διαταραχές, εμφανίζονται περίπου 2 φορές πιο συχνά στους ασθενείς με ψωρίαση, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Και πάλι, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στις περιπτώσεις της μετρίου και σοβαρού βαθμού ψωρίασης και στις περιπτώσεις της ψωριασικής αρθρίτιδας.
Ο αυτοκτονικός ιδεασμός και οι αυτοτραυματικές συμπεριφορές είναι επίσης συχνές στα άτομα που πάσχουν από ψωρίαση. Έχει βρεθεί ότι το 37,4% των ασθενών αναφέρουν ιστορικό αυτοκτονικού ιδεασμού. Άλλες διαταραχές που εμφανίζονται συχνά στα άτομα που πάσχουν από ψωρίαση είναι οι διαταραχές ύπνου (δυσκολία στην έλευση ύπνου, συχνές αφυπνίσεις, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας), οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (παχυσαρκία και βουλιμία) και η χρήση αλκοόλ και ψυχοτρόπων ουσιών.
Νοητικά ελλείμματα και ψωρίαση
Οι νοητικές λειτουργίες μας επιτρέπουν να προσαρμοζόμαστε στις περιβαλλοντικές συνθήκες, να επικεντρωνόμαστε σε συγκεκριμένα ερεθίσματα και να αγνοούμε άλλα. Οι νοητικές λειτουργίες αφορούν την αντίληψη, την κρίση μας, την ικανότητα για λήψη αποφάσεων. Με τον όρο νοητικές λειτουργίες εννοούμε την μνήμη, την προσοχή, την συγκέντρωση, την μάθηση, τη γλώσσα και το λόγο, την επεξεργασία πληροφοριών, και φυσικά τις πιο σύνθετες νοητικές διαδικασίες, που ονομάζονται εκτελεστικές λειτουργίες, όπως η αφαιρετική σκέψη, η νοητική ευελιξία, η στοχοκατευθυνούμενη συμπεριφορά και άλλα.
Αρκετές έρευνες έχουν αναδείξει την επίπτωση της ψωρίασης στις νοητικές λειτουργίες. Ειδικότερα, η ενεργός μνήμη, δηλαδή η βραχύχρονη συγκράτηση της πληροφορίας ενόσω εκτελούνται και άλλες σύνθετες νοητικές διεργασίες, φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά σε ασθενείς με ψωρίαση, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ακόμα, παρατηρούνται ελλείμματα στην ταχύτητα επεξεργασίας και στις εκτελεστικές λειτουργίες. Τέλος, ξέρουμε ότι τα πιο σοβαρά ελλείμματα στις νοητικές λειτουργίες συνδέονται με την χρονιότητα της πάθησης: όσο περισσότερο καιρό έχει κάποιος την ασθένεια, τόσο πιο διαταραγμένες εμφανίζονται οι νοητικές του λειτουργίες.
Η νοητική ενδυνάμωση έχει φανεί να αντιστρέφει τα νοητικά ελλείμματα που παρατηρούνται στα άτομα που πάσχουν από ψωρίαση. Οι συγκεκριμένες ασκήσεις που στοχεύουν στις ελλειμματικές λειτουργίες και η εκμάθηση αντισταθμιστικών στρατηγικών, βελτιώνουν την κλινική εικόνα του ασθενούς και τονώνουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του.
Συνοψίζοντας, όπως και στα υπόλοιπα αυτοάνοσα νοσήματα, η συνεργασία και η συνεχής επικοινωνία των επαγγελματιών υγείας θεωρείται απαραίτητη, προκειμένου να παρέχεται ολιστική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ασθενούς. Ακόμα, η ενημέρωση των ασθενών και των οικείων τους για τα θέματα ψυχικής και νοητικής υγείας που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της νόσου ή ακόμα και να πυροδοτήσουν νέες εξάρσεις, είναι μείζονος σημασίας για την καλή πρόγνωση της πάθησης.
Νικολέττα Μπουρσινού
Κλινική Νευροψυχολόγος